Rzecznik Finansowy opublikował na swojej stronie internetowej obszerną analizę dotyczącą orzecznictwa TSUE w zakresie sytuacji konsumenta na rynku usług finansowych. Trybunał Sprawiedliwości UE to organ, który stoi na straży poprawnej wykładni (czyli interpretacji) przepisów unijnych. Sądy krajowe są zobowiązane do orzekania zgodnie z kierunkiem wyznaczonym przez TSUE.

–  Śledzenie i analiza orzecznictwa TSUE mają istotne znaczenie, ze względu na charakter prawny tych wyroków oraz reguły ich obowiązywania. Trybunał bardzo często podkreśla wiodącą rolę sądu krajowego w sprawach dotyczących konsumentów. Zdaniem sędziów TSUE nierówność między konsumentem a przedsiębiorcą może zostać zrównoważona jedynie przez aktywną interwencję podmiotu trzeciego, niezależnego od stron umowy, którym jest polski sąd. Dobrym przykładem jest wyrok w sprawie Kancelaria Medius, C‑495/19. Podkreślono w nim, że to sąd ma obowiązek dokonywania wykładni zgodnej z prawem Unii przepisów krajowych – powiedział Mariusz Jerzy Golecki,  Rzecznik Finansowy.

W analizie Rzecznika Finansowego znajdujemy przede wszystkim zagadnienia związane z problemem nieuczciwych warunków w umowach konsumenckim oraz zagadnienia związane z wysokością i zasadnością kosztów ponoszonych przez konsumenta.  Orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości wiążą polskie sądy i w wypadku sporu pomiędzy bankiem a konsumentem, polski sąd zobowiązany jest do orzekania zgodnie z linią wyznaczoną przez organ unijny.

Dyrektywy unijne stanowią część europejskiego prawa wtórnego (prawo wtórne powstaje na podstawie prawa pierwotnego – czyli traktatów unijnych).  Po przyjęciu dyrektywy na szczeblu unijnym, dyrektywy podlegają transpozycji przez kraje członkowskie do krajowego porządku prawnego, co umożliwi stosowanie wyrażonych w dyrektywie zasad. Czym jest transpozycja? Jest to po prostu przełożenie tekstu dyrektywy do aktu rangi ustawy.

Spójrzmy na art. 16 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylająca dyrektywę Rady 87/102/EWG

Zasady dotyczące wcześniej spłaty kredytu, wyrażone w dyrektywie unijnej, znalazły odzwierciedlenie w art. 49 polskiej ustawy o kredycie konsumenckim:

O ile treść dyrektywy, jak i treść polskiej ustawy są raczej jasne – konsumentowi przysługuje prawo proporcjonalnego zwrotu kosztów kredytu za niewykorzystany okres, tak polskie orzecznictwo w tej materii nie było jednolite. Jedne sądy orzekały, że pozwany bank musiał zwracać konsumentowi czasem niemałe pieniądze z tytułu wcześniejszej spłaty kredytu, inne natomiast przyjmowały, że część kosztów kredytu nie jest zależna od okresu kredytowania. W wypadku, gdy pojawia się wątpliwość co do interpretacji przepisów prawa unijnego, sądy krajowe mogą wystosować do TSUE tak zwane pytanie prejudycyjalne – tak też było w wypadku art. 49 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim.

Powyższe wątpliwości dotyczące interpretacji przepisów dotyczących wcześniejszej spłaty kredytu zostały rozstrzygnięte przez TSUE w sprawie o sygn. C-383/18. Orzeczenie unijnego trybunału wskazuje polskim sądom, jak orzekać w przypadku roszczeń konsumentów związanych z wcześniejszą spłatą kredytu. Jak wiemy – orzeczenie TSUE zmieniło o 180 stopni praktyki pożyczkodawców, którzy zmuszeni zostali do proporcjonalnego zwrotu kosztów pozaodstekowych w wypadku wcześniejszej spłaty kredytu (niekiedy przy małym udziale Prezesa UOKiK, który wydał kilkanaście decyzji nakazujących kredytodawcom zwroty prowizji zgodnie z wykładnią zaproponowaną przez TSUE).

Uwzględniając krajowy kontekst  prawny każdej z tych spraw, będących częścią niniejszego opracowania, należy podkreślić, że  stanowisko Trybunału dotyczy zawsze wykładni prawa Unii i tym samym ta wykładnia  powinna być wiążąca przy orzekaniu przez polskie sądy na podstawie polskich przepisów  stanowiących transpozycję unijnych dyrektyw konsumenckich, między innymi w odniesieniu  do polskich kredytobiorców. – czytamy w analizie Rzecznika Finansowego

z pełną treścią analizy Rzecznika Finansowego można zapoznać się na stronie Rzecznika.

źródło: strona Rzecznika Finansowego