Kiedy komornik zajmie zwrot podatku? Czy da się uniknąć odebrania zwrotu podatku? 

Wielu dłużników zadaje sobie pytanie: jak uniknąć odebrania zwrotu podatku przez komornika? Odpowiedź nie jest jednak prosta, ponieważ polskie przepisy dają szerokie kompetencje organom egzekucyjnym w zakresie zajmowania wszelkich wierzytelności dłużnika, w tym także nadpłaty z deklaracji podatkowych (czyli z podatku dochodowego od osób fizycznych, inaczej podatku PIT). Zgodnie z przepisami może bowiem dojść do zajęcia nadpłaty i zwrotu podatku zawsze wtedy, gdy istnieje dług i wierzyciel dysponuje tytułem egzekucyjnym.

W praktyce oznacza to, że każdy, kto ma niespłacone zobowiązania, powinien liczyć się z tym, iż komornik może zająć zwrot podatku – nawet jeśli podatnik liczy na szybkie wsparcie finansowe ze strony urzędu skarbowego. Choć całkowite wyeliminowanie ryzyka zajęcia wierzytelności z tytułu nadpłaty bywa trudne, istnieją prawnie dopuszczalne sytuacje, w których dochodzi do wzruszenia orzeczenia sądu i tym samym uchylenia egzekucji. Dzieje się tak zwłaszcza wtedy, gdy nakaz wysłano na zły adres, odebrał go ktoś nieuprawniony, bądź dłużnik w ogóle nie wiedział o istnieniu postępowania, co skutkowało wydaniem wyroku zaocznego.

Wielu dłużników zastanawia się też, czy komornik zabiera cały zwrot podatku, czy może tylko określoną część kwoty. W niektórych przypadkach zadłużony podatnik chciałby uniknąć zajęcia zwrotu podatku w całości bądź w części. Niestety, nie zawsze jest to wykonalne – zwłaszcza gdy komornik prowadzi już postępowanie egzekucyjne i wysłał zawiadomienie dłużnika o zajęciu zwrotu podatku.

Podstawy prawne i zakres kompetencji komornika

Z punktu widzenia przepisów prawa nie ma wątpliwości, że zajęcie zwrotu podatku przez komornika (czy inaczej zajęcie komornicze zwrotu podatku) może nastąpić za każdym razem, gdy wierzyciel dysponuje prawomocnym orzeczeniem sądu, a dłużnik nie uregulował należności. Wówczas organ egzekucyjny kieruje do urzędu skarbowego oficjalne pismo, w którym wnioskuje o wstrzymanie wypłaty oraz przekazanie kwoty nadpłaty na poczet zadłużenia. Taki tryb działań dopuszczają zarówno Kodeks postępowania cywilnego, jak i Ordynacja podatkowa.

Co ważne, przepisy mówią wyraźnie, że gdy istnieje tytuł zajęcia nadpłaty lub zwrotu, komornik ma prawo zająć całą kwotę – aż do pełnej wysokości długu. Jeśli więc kwota nadpłaty podatku jest równa lub mniejsza od zadłużenia, komornik może zabrać wszystko. Jeżeli jednak nadpłata przewyższa zaległości, nadwyżka wraca do podatnika. W takiej sytuacji komornik nie ma prawa zająć więcej, niż wynika z tytułu egzekucyjnego.

W świetle najnowszych regulacji należy też pamiętać, że zajęcie wierzytelności z tytułu nadpłaty w ramach postępowaniu egzekucyjnym w administracji czy egzekucji sądowej może dotyczyć zarówno aktualnych zwrotów, jak i tych, które pojawią się w przyszłości. W efekcie, jeśli zadłużony podatnik nie otrzymał jeszcze należnych mu środków, a ma powstać zwrot nadpłaty podatku dopiero w kolejnych latach, to i tak może on zostać zajęty przez komornika.

Warto zaznaczyć, że powoływana przez komorników i urzędy skarbowe podstawa prawna najczęściej wywodzi się z artykułów kodeksu postępowania cywilnego, który nakłada na urząd obowiązek wstrzymania wypłaty zwrotu i przekazania go na zaspokojenie wierzyciela.

Czy komornik może zająć wspólny zwrot podatku małżonków?

Wielu podatników zastanawia się, czy komornik może zająć wspólny zwrot podatku, np. gdy małżonkowie rozliczają się razem. Często bywa tak, że jednego z małżonków dotyczy zadłużenie, podczas gdy drugi nie ma żadnych zobowiązań. W praktyce jednak, jeśli dłużnik zdecydował się na wspólne zeznanie w podatku dochodowym (PIT) i w deklaracji wystąpiła nadpłata, to całe roszczenie (czyli pieniądze przeznaczone do zwrotu) staje się solidarną wierzytelnością o zwrot nadpłaty. Co to oznacza?

1. Komornik może zająć wspólny zwrot, jeśli jeden małżonek figuruje jako dłużnik.
2. Zajęcie wierzytelności jednego z małżonków może skutkować wstrzymaniem wypłaty całej nadpłaty, ponieważ urząd skarbowy nie jest w stanie „podzielić” kwoty na część należną dłużnikowi i część należną współmałżonkowi bez odrębnego postępowania.

Wiele osób liczy, że w przypadku rozliczenia PIT osobno przez oboje partnerów, przynajmniej część zwrotu uda się zachować. Trzeba mieć jednak świadomość, iż w przypadku zwrotu podatku przysługującego dłużnikowi komornik i tak może wystąpić o zajęcie wierzytelności z tytułu nadpłaty. 92 § 3 Ordynacji podatkowej zastrzega, że w gdy zajęciu podlega wierzytelność jednego ze współmałżonków, zajęta zostanie również wierzytelność wspólna.  Całkowite uniknięcie zajęcia zwrotu podatku nie jest zatem możliwie w każdym przypadku.

Ugoda z komornikiem a zwrot podatku

Często można spotkać się z hasłem: ugoda z komornikiem a zwrot podatku. W praktyce jednak jest to zawsze ugoda przede wszystkim z wierzycielem, bo komornik działa jedynie jako organ wykonawczy. Jeżeli wierzyciel zgodzi się na wycofanie wniosku egzekucyjnego, komornik jest zobowiązany do zaprzestania czynności, w tym do zwolnienia wszelkich zajęć. Dopóki jednak wniosek nie zostanie wycofany, urząd skarbowy będzie musiał przekazać wszelkie nadpłaty na poczet zadłużenia.

W kontekście negocjacji z wierzycielem warto wiedzieć, że:

• dłużnik może zaproponować spłatę w ratach, dzięki czemu wierzyciel może odstąpić od zajęcia nadpłaty lub zwrotu podatku.
• niekiedy wierzyciel godzi się na niższą spłatę w zamian za szybsze zaspokojenie swoich roszczeń.
• po formalnym zawarciu porozumienia i uregulowaniu zobowiązania wierzyciel może poinformować komornika, że egzekucja jest już bezprzedmiotowa.

Jeśli wszystko zostanie prawidłowo potwierdzone dokumentami, to komornik sądowy czy komornik skarbowy powinien znieść zajęcie w możliwie najkrótszym terminie.

Co zrobić, żeby komornik nie zabrał zwrotu podatku?

Jedną z najczęstszych fraz wpisywanych w wyszukiwarce jest: co zrobić, żeby komornik nie zabrał zwrotu podatku. Oto kilka praktycznych wskazówek:

1. regulować zobowiązania w terminie – to oczywiście idealny scenariusz, choć nie zawsze wykonalny,
2. sprawdzać status zwrotu podatku i reagować na wszelkie pisma z sądu lub od komornika,
3. szybko składać odwołania (sprzeciw od nakazu zapłaty, apelacje, wnioski o przywrócenie terminu), jeśli istnieją wątpliwości co do prawidłowego doręczenia nakazu lub wyroku,
4. zastanowić się nad wspólnym rozliczeniem małżonków – czasem lepiej go unikać, gdy jeden z partnerów ma poważne długi,
5. rozważyć zawarcie ugody z wierzycielem: czasem częściowa spłata może pomóc zachować przynajmniej część zwrotu.

Należy przy tym podkreślić, że komornik zajmuje zwrot podatku w granicach określonych przez prawo i nie może tego zrobić „bezpodstawnie”. W każdym razie dłużnik powinien pamiętać, iż odkładanie reakcji na pisma z sądu lub od komornika zwykle kończy się pełnym zajęciem środków – jeśli pozwala na to tytuł zajęcia nadpłaty lub zwrotu.

Czy komornik może zająć rozliczenie PIT? Czy komornik zajmuje ulgę na dziecko?

Spore grono podatników obawia się, że komornik może zająć rozliczenie PIT i tym samym pozbawić ich całości środków z nadpłaty, np. wynikającej z takiej ulgi jak ulga na dziecko. W praktyce komornik nie zajmuje dokumentu samego w sobie, lecz należną kwotę nadwyżki podatkowej. Oznacza to, że jeżeli w efekcie rozliczenia (np. składając wspólne zeznanie w podatku dochodowym) powstaje nadwyżka, to komornik może skierować do urzędu skarbowego wniosek, aby kwota ta nie została wypłacona podatnikowi, tylko przelana na rzecz wierzyciela.

Przy okazji warto wspomnieć o sytuacjach, w których nadpłaconego podatku jest więcej niż zadłużenia – wtedy nadwyżka wraca do podatnika. Jeśli zaś komornik pobierze za dużo, powinien niezwłocznie przekazać (zwrócić) różnicę.

Kiedy komornik zwraca pieniądze i czy komornik może zająć zwrot podatku z zagranicy?

Zdarza się, że w toku egzekucji pobrano większą kwotę, niż wynosiła należność i koszty komornicze. Wtedy pojawia się pytanie, kiedy komornik zwraca pieniądze. Zasadniczo, komornik musi to zrobić niezwłocznie po ustaleniu, że dług został w całości uregulowany, a nadwyżka jest bezzasadnie zatrzymana.

Co więcej, osoby pracujące za granicą pytają, czy komornik może zająć zwrot podatku spoza Polski. Z reguły, jeśli środki trafiają do polskiego urzędu skarbowego i stanowią wierzytelność o zwrot nadpłaty podatku, to mogą zostać zajęte. Wymiar transgraniczny nie stanowi tu bariery – urząd skarbowy jest bowiem zobligowany do przekazywania tych kwot na egzekucję komorniczą, gdy otrzyma stosowne pismo o zajęciach wierzytelności.

Rozliczenie podatku z zagranicy a ryzyko zajęcia

Wiele osób, które pracują za granicą, pyta, czy w przypadku zwrotu podatku zagranicznego sprawa wygląda inaczej. Odpowiedź jest podobna: jeśli finalnie pieniądze trafiają do naczelnika urzędu w Polsce, i to właśnie tutaj powstaje wierzytelność o zwrot nadpłaty podatku, to komornik może wystąpić o jej zajęcie. Zajęcia zwrotu podatku przez komornika obowiązują bowiem wszędzie tam, gdzie powstają nadpłaty należne dłużnikowi.

Jak sprawdzić, czy komornik zajął zwrot podatku?

Często dłużnicy chcą wiedzieć, jak sprawdzić status zwrotu podatku i czy został on już zajęty przez komornika. W tym celu można:

• skontaktować się z urzędem skarbowym – osobiście, telefonicznie lub przez e-urzędzie skarbowym, by zapytać o aktualny stan zwrotu,
• skontaktować się z biurem komornika, który prowadzi naszą sprawę, i zweryfikować, czy zostało wysłane pismo o zajęciu,
• regularnie odbierać i czytać korespondencję sądową i komorniczą – często w pismach tych znajduje się informacja o postępowaniu egzekucyjnym.

Czy komornik zabiera zwrot podatku na dziecko i co w razie błędów w doręczeniach?

Pytanie: czy komornik zabiera zwrot podatku przeznaczony na dziecko (np. z tytułu ulgi prorodzinnej)? Niestety, przepisy nie przewidują wyjątków w tym zakresie – jeśli dana kwota formalnie przysługuje dłużnikowi, to może zostać zajęta. Nie ma znaczenia, że pieniądze były planowane na potrzeby dziecka.

Zdarzają się również sytuacje, w których dłużnik nie miał pojęcia o toczącym się procesie, np. nakaz zapłaty przyszedł na nieaktualny adres. Wówczas można dążyć do uchylenia wyroku, powołując się na błędy w doręczeniach. Jeśli sąd przyzna rację dłużnikowi, wstrzymuje egzekucję, a komornik może być zobowiązany do zwrotu (tzw. otrzymać zwrotu podatku) niesłusznie pobranych środków.

Ile komornik może zabrać ze zwrotu podatku i kiedy da się wzruszyć orzeczenie będące podstawą egzekucji?

Zasadniczo komornik zabiera cały zwrot podatku, jeśli wysokość zadłużenia przekracza kwotę nadpłaty. Jeżeli dług jest niższy, zabiera jedynie tyle, ile potrzeba na pokrycie zaległości, odsetek i kosztów egzekucji. Kwoty zwrotu podatku mogą więc być pomniejszane w różnym stopniu, zależnie od tego, ile wynosi zadłużenie.

Wyjątkiem jest sytuacja, gdy istnieją podstawy do wzruszenia orzeczenia – na przykład istnienie solidarnej wierzytelności o zwrot zostało źle określone, błędnie doręczono nakaz zapłaty albo doszło do innych sytuacji, w których do uprawomocnienia się nakazu zapłaty doszło bez wiedzy dłużnika. W takich okolicznościach można złożyć wniosek o przywrócenie terminu, sprzeciw czy apelację. Po uchyleniu wyroku i klauzuli wykonalności egzekucja traci podstawę prawną, co oznacza, że nadpłaty i zwrotu podatku skierowane do wierzyciela należy zwrócić dłużnikowi.

Zajęcie zwrotu podatku przekazem pocztowym a komornik

Niektórzy podatnicy liczą, że zwrot podatku zostanie przesłany przekazem pocztowym, co pozwoli uniknąć egzekucji. Niestety, takie działanie niewiele zmienia. Jeżeli komornik prowadzi sprawę i urząd otrzyma wniosek o zajęcia wierzytelności z tytułu nadpłaty, urząd skarbowy zablokuje wypłatę, niezależnie od tego, czy zwrot miał pójść na konto bankowe, czy pocztą.

Jak odzyskać zwrot podatku od komornika?

W pewnych sytuacjach można doprowadzić do odzyskania pieniędzy zajętych przez komornika – na przykład gdy dłużnik wykaże, że egzekucja była bezzasadna lub nadpłaty podatku wynikającej z art. określonego w ordynacji podatkowej w ogóle nie dotyczyła zadłużonej osoby. Czasem też komornik pobiera kwotę, mimo że zadłużenie zostało już spłacone, więc powinien on niezwłocznie przekazać nadwyżkę z powrotem.

Jeżeli sąd uchyli orzeczenie stanowiące podstawę egzekucji, kwota zajęta z tytułu zajęcia nadpłaty lub zwrotu podatku staje się nienależnie pobrana. Wtedy dłużnik ma prawo złożyć wniosek do komornika o zwrot tych pieniędzy.

Komornik skarbowy a komornik sądowy – różnice w zajęciu

Warto pamiętać, że komornik skarbowy prowadzi egzekucję komorniczą na rzecz należności publicznoprawnych (np. podatków, składek ZUS), a komornik sądowy działa na podstawie tytułów wykonawczych w sprawach cywilnych. Niemniej jednak w obu przypadkach zajęcia nadpłaty lub zwrotu podatku są możliwe, o ile dłużnik ma wymagalne zadłużenie.

W praktyce i jeden, i drugi organ egzekucyjny może żądać, by urząd skarbowy przekazał należne środki z tytułu zwrotu. Dlatego rozstrzygająca jest raczej podstawa zadłużenia niż rodzaj komornika.

Komornik zajmuje zwrot podatku na mocy tytułu wykonawczego. Jak ochronić wierzytelności z tytułu nadpłaty?

Jak uniknąć odebrania zwrotu podatku przez komornika? Kluczowa jest terminowa reakcja na wszelkie pisma z sądu czy urzędu, a także możliwie szybkie uregulowanie zadłużenia lub negocjowanie jego spłaty z wierzycielem. Jeżeli ktoś nie miał wiedzy o sprawie sądowej (np. na skutek błędnego doręczenia), może starać się o przywrócenie terminu i wzruszenie orzeczenia, co wstrzyma egzekucję.

W przypadku zajęcia wierzytelności jednego z małżonków zajęciem związanym ze wspólnym rozliczeniem PIT – może się okazać, że komornik zabiera nie tylko część dłużnika, ale i tę należną współmałżonkowi, uznając, że to solidarna wierzytelność. Często dopiero osobne wnioski i dodatkowe postępowania pozwalają odzyskać pieniądze przysługujące drugiej, niezadłużonej stronie.

Nie istnieje też żaden specjalny wyjątek chroniący ulgi na dziecko – jeżeli to dłużnikowi przysługuje ulga, to komornik zajmuje również te środki. Ponadto w podatku od sumy dochodów małżonków (przy wspólnym rozliczeniu) zwrot może być przejęty w całości, jeśli komornik może zająć wspólny zwrot podatku na poczet zadłużenia jednego z małżonków.

Należy pamiętać, że podatku dochodzi z chwilą zaistnienia nadpłaty, a w tym momencie do urzędu skarbowego może wpłynąć wniosek o zajęcie. W praktyce zwrotu podatku dochodzi z chwilą wypłaty, ale to właśnie moment powstania należności decyduje, że można ją zająć.

Jeżeli dłużnik nadal zastanawia się, jak sprawdzić, ile zwrotu podatku możesz otrzymać mimo egzekucji, warto regularnie przeglądać dane w e-urzędzie skarbowym. Można tam znaleźć informacje o tym, czy zajęcia zwrotu podatku przez komornika zostały już zastosowane i w jakiej wysokości.

Zajęcie wierzytelności z tytułu zajęcia nadpłaty nie zawsze musi oznaczać utratę całej kwoty – jeśli zobowiązanie jest niższe od nadpłaty, reszta środków wraca do podatnika. W bardziej skomplikowanych sprawach (np. gdy wchodzi w grę istnienie solidarnej wierzytelności o zwrot nadpłaty między małżonkami) potrzebne bywa wsparcie profesjonalnego prawnika.

Na koniec dodam, że czasem pojawiają się pytania o różne nietypowe ulgi lub formy rozliczeń (np. z użyciem karty dużej rodziny), jednak brak jest przepisów, które wyłączyłyby je automatycznie z egzekucji. Ochronę uzyskuje się jedynie w przypadkach ściśle określonych ustawą, co nie obejmuje standardowych nadpłat z PIT.

Podsumowanie – jak uniknąć odebrania zwrotu podatku przez komornika?

Zwrot z tytułu nadpłaty lub zwrotu podatku bywa niekiedy bardzo wysoki. Nie jeden dłużnik czeka na taki zwrot jak na mannę z nieba. Nie jeden dłużnik czuje się zawiedziony, gdy zawiadomienie o zajęciu zwrotu podatku skierowanego do naczelnika urzędu skarbowego odniesie skutek.  Tylko i wyłącznie działania, które mogłyby zmierzać do wzruszenia tytułu egzekucyjnego mogłyby uratować zwrot podatku. W przypadku, gdy komornik wysłał zajęcie do urzędu skarbowego i z chwilą zajęcia zwrotu, nie pomogą żadne petycje do naczelnika urzędu i błagania, by zwrot jednak nie trafił do wierzyciela. Zatem, w przypadku powzięcia informacji o zajęciu rachunku bankowego przez komornika, należy bezzwłocznie wyjaśnić sytuację. Jeśli wiesz, że czeka Cie w niedługim czasie zajęcie komornicze – napisz do mnie. Postaram Ci się pomóc w uporządkowaniu Twojej sytuacji związanej z długami!