Oczywiście, że tak. Uprawnienie do odstąpienia wynika wprost z ustawy o kredycie konsumenckim. Konsument, który zawiera umowę pożyczki, czy też kredytu bankowego, ma określone obowiązki związane z zawartą umową, ale również pewne niezbywalne prawa. I takim prawem jest właśnie możliwość odstąpienia od zawartej umowy o kredyt konsumencki.

Niekiedy  umowy bankowe są na tyle zawiłe, że nie da się ich dokładnie przeanalizować przed ich podpisaniem. Każdy potencjalny kredytodawca ma możliwość otrzymania bezpłatnej kopii projektu umowy, który później zawrze z kredytodawcą.  Opisuje to artykuł 12 ustawy o kredycie konsumenckim:

Zgodnie z uzasadnieniem do ustawy o kredycie konsumenckim, „uprawnienie konsumenta do żądania projektu umowy stanowi dodatkowy element mający zapewnić podjęcie przemyślanej decyzji co do zawarcia umowy przez konsumenta”. Bezpłatny projekt umowy o kredyt otrzymasz na wniosek, który składa się w dowolnej formie.

Wniosek o przedstawienie bezpłatnego projektu umowy o kredyt konsumencki możesz złożyć do potencjalnego kredytodawcy na przykład telefonicznie, lub za pośrednictwem poczty elektronicznej. Taki projekt umowy musi odpowiadać treści umowy, którą zawrzesz z kredytobiorca, z wyjątkiem oczywiście miejsc do uzupełnienia dotyczących na przykład daty zawarcia umowy lub miejsca na Twój adres – jeśli takiego nie podałeś.

Bezpłatny projekt umowy nie stanowi wiążącej oferty – chyba że kredytodawca podpisze taki egzemplarz. Oczywiście umowa nie będzie Cię wiązać, póki nie zaakceptujesz tej oferty.

Przed złożeniem oświadczenia woli o zawarciu umowy masz więc już sporo czasu na to, aby przeanalizować treść umowy, którą miałbyś zawrzeć z kredytodawcą.

Co więcej, kredytodawcy zobowiązani są do tego, aby przekazać Ci przed zawarciem ustandaryzowany formularz informacyjny, który pomoże Ci w podjęciu świadomej decyzji o zawarciu umowy kredytu. Choć formularz informacyjny nie jest umową kredytową, tak informacje w nim zawarte odpowiadać będą treści tej umowy. Czemu mówię o ustandaryzowanym formularzu? Kredytodawcy są zobowiązani do tego, aby dane o kredycie zamieścić na wzorze, który stanowi załącznik do ustawy o kredycie konsumenckim. Pomoże Ci to  w porównaniu ofert kilku kredytodawców do których złożyłeś wnioski o kredyt konsumencki.

Jeśli więc zabraknie Twojego wniosku o wydanie bezpłatnego projektu umowy, treść przyszłej umowy poznasz analizując formularz informacyjny.

Niekiedy, a wręcz nawet często, kredytobiorca nie zwraca uwagi na otrzymany formularz informacyjny. Konsument potrzebujący finansowania skupia się bardziej na tym, aby jak najszybciej otrzymać środki z banku lub od pożyczkodawcy, a nie na atrakcyjności danej oferty. Dochodzi więc do podpisania umowy, bez jej kompleksowej analizy. Doradca kredytowy wyjaśnij Ci jedynie pokrótce, jaka jest stopa oprocentowania i jakie koszty związane z zawarciem umowy jesteś zobowiązany zapłacić. Uciekasz myślami od gorszych dla Ciebie kwestii, a na samą myśl o otrzymaniu 10 tysięcy na swoje konto poprawia Ci się humor. Jednak zapala Ci się lampka. Nie przeliczyłeś dokładnie, jak zawarty kredyt wpłynie na Twoją płynność finansową. W takim przypadku masz aż 14 dni na to, aby złożyć kredytobiorcy oświadczenie o odstąpieniu od zawartej umowy o kredyt konsumencki. Uprawnienie to wynika z art. 53 ustawy o kredycie konsumenckim, w którym czytamy, że:

Uprawnienie do odstąpienia od umowy daje Ci odpowiedni czas do namysłu, mimo, że umowa została skutecznie zawarta. Decyzja o zawarciu umowy mogła być podjęta w pośpiechu, czy też pod wpływem technik manipulacyjnych pośrednika kredytowego. 14 dni od zawarcia umowy to czas dla Ciebie, abyś jeszcze raz przeanalizował podjętą decyzję.

Odstąpić od umowy o kredyt konsumencki można w dowolny sposób. Kredytodawca nie może zastrzec na przykład, że  oświadczenie będzie skuteczne jedynie, gdy konsument złoży takie oświadczenie za pośrednictwem przesyłki poleconej. Równie dobrze takie oświadczenie o odstąpieniu można wysłać do banku listem zwykłym (choć oczywiście rodzi to problemy związane z kwestią udowodnienia, że takie oświadczenie zostało nadane przed upływem 14 dni od zawarcia umowy). Bank nie może również wskazać w umowie informacji niepełnej, która mogłaby wprowadzić Ciebie w błąd.

Bank wskazuje, że kredytobiorca może odstąpić od umowy w terminie 14 dni kalendarzowych od dnia zawarcia umowy. Może to sugerować, że termin do odstąpienia od umowy będzie zachowany jedynie gdy przekażesz bankowi oświadczenie o odstąpienie do 14 dni od momentu zawarcia umowy. Niemniej ustawa przewiduje, że wystarczające będzie nadanie takiego oświadczenie do banku przed upływem wskazanego terminu. Dodatkowo, bank ograniczył formę złożenia oświadczenia jedynie do formy pisemnej, a odstąpić od umowy możesz na przykład telefonicznie.

W takim przypadku przysługuje Ci prawo do zamiany kredytu w darmowy. Jeśli Twoja umowa nie zawiera informacji wymaganej art. 30 ust. 1 pkt 15 ustawy o kredycie konsumenckim, możesz złożyć kredytodawcy oświadczenie o zamienić kredyt w bezkosztowy. To samo dotyczy sytuacji, w której bank nieprawidłowo wykonał swój obowiązek informacyjny (spójrz na poprzedni paragraf). Prawo to normuje art. 45 ust. 1 ustawy o kredycie.

Niekiedy konsument zawiera umowę o kredyt wiązany, który związany jest z umową sprzedaży. Dzięki umowie sprzedaży otrzymujemy na przykład nowy telewizor, a dzięki umowie o kredyt wiązany spłacamy cenę tego telewizora w ratach, tak jak normalny kredyt bankowy.  Mówiąc prościej – umowa o kredyt wiązany to umowa o kred zawarta w celu sfinansowania zakupu konkretnego towaru – na przykład telewizora.  Środki finansowe z takiej umowy kredytowej nie trafiają na Twoje konto – to sprzedawca, z którym zawarłeś umowę sprzedaży, otrzymuje od banku zapłatę za towar. Ty natomiast zobowiązany jesteś do zwrotu ceny za towar bankowi, powiększonej oczywiście o odsetki i inne opłaty (chyba, że skorzystałeś z popularnej opcji kredytu 0%, dość często oferowanego na przykład na Allegro czy w największych sieciach sklepów rtv agd).

Nie wiąże się to jednak z możliwością zwrotu samego towaru, co uzależnione jest od tego, gdzie nabyliśmy dany towar. Nowy telewizor można kupić stacjonarnie, albo na odległość, korzystając na przykład ze strony internetowej sklepu stacjonarnego. W pierwszym przypadku konsument nie ma zagwarantowanego prawa do zwrotu zakupionego kredytu. Prawo to może oczywiście wynikać z treści zawartej ze sprzedawcą umowy. Najbardziej liczący się na rynku sprzedawcy najpewniej umożliwią Ci zwrot zakupionego telewizora, jednakże w przypadku mniejszych sklepów może być różnie.

Odstępując od umowy o kredyt wiązany być może będziesz musiał zapłacić za towar z własnej kieszeni! Przed podjęciem decyzji o zakupie sprzętu na raty sprawdź dokładnie zapisy umów, które podpisujesz, tak, by nie ograniczyć swojego prawa do odstąpienia od umowy o kredyt wiązany.

Mimo upływu 14 dni od dnia zawarcia umowy o kredyt konsumencki,  uprawnienie do odstąpienia od umowy wcale nie musi się zdezaktualizować. Wystarczy, że Twoja umowa kredytowa nie będzie zawierała wszystkich informacji wymaganych art. 30 ustawy o kredycie konsumenckim.  Termin zacznie biec dopiero w momencie, gdy kredytodawca – na Twoje żądanie – przedstawi Ci pełną informację wymaganą prawem!

Twoim głównym obowiązkiem po odstąpieniu od umowy o kredyt konsumencki jest oczywiście zwrot pożyczonego kapitału kredytu. Ten obowiązek musisz spełnić w terminie 30 dni od momentu odstąpienia od umowy kredytowej. Termin na zwrot kapitału liczy się nie od momentu, gdy kredytodawca otrzyma Twoje oświadczenie, ale od momentu gdy nadasz te oświadczenie na przykład w placówce pocztowej (wynika to z art. 14 ust. 3 lit. b dyrektywy 2008/48). Gdy spóźnisz się ze zwrotem kapitału, tak kredytodawca będzie mógł naliczyć Ci odsetki za opóźnienie. Największą konsekwencją braku oddania pożyczonej kwoty będzie proces sądowy, w którym pożyczkodawca pozwie Cię z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia. Nie ma więc sensu odstępować od umowy, gdy środki zostały spożytkowane, a Ty nie będziesz mógł ich oddać w terminie 30 dni od momentu złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy.

Kolejnym obowiązkiem jest zapłata odsetek za korzystanie z pożyczonego kapitału. Wszystkie inne koszty – takie jak na przykład prowizje bankowe, czy też opłaty przygotowawcze – tracą podstawę i nie jesteś zobowiązany do ich zapłaty. Oczywiście bank, czy spółka pożyczkowa, mogą zrezygnować w umowie z takich odsetek. Przeczytaj dokładnie, czy Twoja umowa zastrzega odsetki przy odstąpieniu, które muszą być podane jako liczba, aby ułatwić Ci obliczenie sumy odsetek za cały okres, w którym korzystałeś z kapitału kredytu.

Przy odstąpieniu od umowy o kredyt konsumencki będziesz zobowiązany do zwrotu kosztów, które kredytodawca poniósł na rzecz organów państwowych. Takim kosztem będzie na przykłada opłata sądowa od wniosku o wpis ustanawiający hipotekę do księgi wieczystej (jako zabezpieczenie spłaty kredytu).

Odstąpienie od umowy o kredyt konsumencki daje Ci możliwość podjęcia świadomej decyzji o zawarciu umowy, która będzie Cię wiązać niekiedy i nawet przez długie lata. Prawo do namysłu jest jednym z rozwiązań, które ma Cię chronić jako słabszą stronę kontraktu umownego i jest niejako odstępstwem od ogólnej zasady wynikającej z prawa cywilnego, która mówi, że zawartych umów należy dotrzymywać (pacta sunt servanda).

Mogę Ci pomóc w sprawdzeniu, czy Twoja umowa zawiera wszystkie informacje wymagane art. 30 ustawy o kredycie konsumenckim. Brak jakichkolwiek elementów pozwoli Ci odstąpić od umowy, mimo upływu terminu 14 dni od jej zawarcia. Wystarczy, że skontaktujesz się ze mną za pomocą formularza informacyjnego.

Daj znać w komentarzu, czy informacje z tego artykułu okazały się dla Ciebie przydatne. Byłoby również fajnie Drogi Czytelniku, gdybyś udostępnił artykuł w swoich mediach społecznościowych!