Po wydaniu nakazu, który nie wzruszymy, sytuacja dłużnika ulega diametralnej zmianie. Po pierwsze, wierzyciel może skierować – po otrzymaniu tytułu wykonawczego – sprawę do egzekucji komorniczej, co będzie wiązać się z kolejnymi kosztami. Co więcej, zmianie ulegają terminy przedawnienia takiego roszczenia, które jest objęte tytułem wykonawczym. Tytułem wykonawczym nazywamy takie orzeczenie Sądu, na które zostanie nadana klauzula wykonalności. A czym jest klauzula wykonalności? To po prostu postanowienie Sądu, które stwierdza, że nakaz zapłaty jest prawomocny i wierzyciel może wnioskować do komornika o wszczęcie egzekucji. Oczywiście z podobną sytuacją mamy do czynienia, gdy Sąd wyda wyrok. Na przykład po tym, jak złożymy sprzeciw od nakazu zapłaty, część roszczenia może być zasądzona. My natomiast nie składamy apelacji. Taki wyrok również się uprawomocnia i stwarza wierzycielowi możliwość wszczęcia egzekucji. Także w przypadku prawomocnego wyroku sądu zmieniają się terminy przedawnienia roszczenia, które jest objęte tytułem wykonawczym. Przedawnienie nakazu zapłaty jest możliwie, niemniej taki nakaz przedawnia się na trochę innych zasadach, niż te, które dotyczą roszczeń niestwierdzonych orzeczeniem sądu.

Jak więc zmieniają się terminy przedawnienia, gdy Sąd wyda orzeczenie? Po prawomocnym wyroku Sądu, czy też wydaniu prawomocnego nakazu, bez znaczenia będzie źródło zadłużenia. Inaczej liczy się termin przedawnienia dla roszczeń z umowy pożyczki (wynosi on 3 lata od dnia wymagalności raty lub części zobowiązania, które zostało postawione w stan wymagalności), roszczeń z tytułu grzywny, która została nałożona na gapowicza (jest to 1 rok liczony od dnia następującego po nałożeniu popularnego mandatu za jazdę na gapę), czy też przedawnienia roszczeń czynszowych (podobnie jak w przypadku kredytów są to 3 lata od dnia następującego po terminie płatności czynszu). Przedawnienie nakazu zapłaty, a dokładniej termin przedawnienia nie jest więc zależny od rodzaju zasądzonego roszczenia, a wynika jedynie z samego orzeczenia sądu.

O przedawnieniu prawomocnego mówi art. 125 kodeksu cywilnego:

Roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd przedawnia się z upływem sześciu lat. Jeżeli stwierdzone w ten sposób roszczenie obejmuje świadczenia okresowe, roszczenie o świadczenie okresowe należne w przyszłości przedawnia się z upływem trzech lat.

Ważny w kontekście rozważań nad przedawnieniem nakazu zapłaty jest również art. 5. 1 z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw. Ta ustawa zrewolucjonizowała sposób liczenia przedawnienia, a więc także przedawnienia nakazu zapłaty. Spójrzmy więc w ustawę:

Do roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych stosuje się od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy przepisy ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą. 2. Jeżeli zgodnie z ustawą zmienianą w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, termin przedawnienia jest krótszy niż według przepisów dotychczasowych, termin przedawnienia rozpoczyna się z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy.

Krótka analiza cytowanych przepisów kodeksu pozwala ustalić, że termin przedawnienia wynosi w zależności od rodzaju roszczenia:

– roszczenie główne:: 6 lub 10 lat

– roszczenie okresowe związane z roszczeniem głównym: 3 lata

Terminu przedawnienia przypada w zależności – albo z końcem roku kalendarzowego, lub z upływem terminu przedawnienia. Najważniejsza zmiana w przepisach to skrócenie terminu, bowiem przed nowelizacją termin przedawnienia wynosił lat 10, a nie 6. Krótsze okresy przedawnienia długów mają na celu mobilizację wierzycieli, aby nie odkładali egzekucji na ostatni możliwy moment. Podstawowy termin przedawnienia nakazów zapłaty został skrócony – czy jest to zmiana na lepsze? Pojawiają się głosy, że jednak nie (na przykład w publikacji na stronie codozasady.pl).

Problemy z interpretacją mogą sprawić przepisy przejściowe. Jak liczyć przedawnienie , gdy roszczenie zostało zasadzone przed zmianą przepisów? Co z terminem przedawnienia roszczenia objętego tytułem wykonawczym, który minąłby szybciej, niż gdyby zastosowano nowe przepisy?

Spójrzmy na poniższy przykład.

Pani Izabela prowadząca działalność gospodarczą otrzymała nakaz zapłaty i po 14 dniach się uprawomocnił (Pani Izabela nie składała sprzeciwu gdyż do zapłaty pozostała niespłacona faktura za zamówiony towar). Termin ten wypadł w dniu 1 lutego 2012 roku. Zgodnie z przepisami, które obowiązywały do 9 lipca 2018 roku, roszczenie o zwrot należności głównej przedawniłoby się w dniu 1 lutego 2022 roku. Wierzyciel miałby 10 lat na to, aby wszcząć egzekucję.  Mamy więc dwie przesłanki: roszczenie powstało przed 9 lipca 2018 roku i tego dnia doszło do jego przedawnienia. Zastosować więc musimy do obliczenia terminu przepisy przejściowe. Nakaz zapłaty przedawniłby się więc 31 grudnia 2024 roku (sześć lat od 9 lipca 2018 roku – z końcem roku kalendarzowego). Niemniej musimy wziąć pod uwagę również art. 5 ust. 2 zdanie drugie przytaczanej powyżej ustawy:

Jeżeli jednak przedawnienie, którego bieg terminu rozpoczął się przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, nastąpiłoby przy uwzględnieniu dotychczasowego terminu przedawnienia wcześniej, to przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu.

Gdyby więc przyjąć „stare zasady”, roszczenie z nakazu zapłaty byłoby przedawnione w dniu 1 lutego 2022 roku. Jest to termin krótszy, niż 31 grudnia 2024 roku. Dlatego dla Pani Izy datą, po której wierzyciel nie będzie już mógł egzekwować od niej należności z nakazu to 1 lutego 2022 roku.

Inaczej kwestia wyglądać będzie, gdyby Pani Iza otrzymała nakaz zapłaty z tytułu niespłaconej pożyczki. Wtedy bowiem pod uwagę bierze się ust. 3 cytowanego artykułu 5 ustawy nowelizującej:

Do przysługujących konsumentowi roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych, których terminy przedawnienia są określone w art. 118 i art. 125 § 1 ustawy zmienianej w art. 1, stosuje się przepisy ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu dotychczasowym

Jeśli nakaz Pani Izy uprawomocniłby się w dniu 8 sierpnia 2018 roku, to termin jego przedawnienia mijałby w dniu 8 sierpnia 2028 roku.

Cały czas mówimy oczywiście o należności głównej, gdyż odsetki – jako należność uboczna, przedawnia się w terminie 3 lat. Przedawnienie nakazu zapłaty możemy więc rozpatrywać na dwojaki sposób. Oczywiście, gdy przedawni się należność główna, automatycznie przedawnią się również zasądzone odsetki.

Bieg terminu przedawnienia nakazu zapłaty może ulec przerwaniu. Nie są więc jednostkowe sytuacje, kiedy roszczenie wobec dłużnika nie ulegnie – poprzez działanie wierzyciela – nigdy przedawnieniu (oczywiście w zakresie roszczenia głównego).  Po przerwaniu biegu terminu przedawnienia nakazu zapłaty jego termin biegnie od początku. Wynika to z art. 123 k.c., który stanowi, że bieg przedawnienia przerywa się m. in. przez każdą czynność przed sądem, czy też organem powołanym do egzekwowania roszczeń. Dopiero po prawomocnym zakończeniu postępowania egzekucyjnego przerwany bieg przedawnienia nakazu biegnie od nowa. Przerwanie biegu przedawnienia nie jest więc zależne od nas samych.

Spójrzmy na kolejny przykład, jak niespłacona pożyczka może iść za nami przez co najmniej kilkanaście lat.

Pani Iza nie spłaciła chwilówki ratalnej, której wymagalność ustalono na dzień 20 listopada 2018 roku. Wierzyciel przez trzy lata „zachęcał” Panią Izę do dobrowolnej spłaty zobowiązania, po czym, w dniu 31 grudnia 2021 roku (a więc w ostatnim możliwym terminie) składa pozew do sądu. 31 marca 2024 roku sąd okręgowy wydał prawomocny wyrok. Następuje otwarcie biegu terminu przedawnienia wyroku, który przedawniłby się w dniu 31 grudnia 2030 roku (sześć lat ze skutkiem na ostatni dzień roku). Wierzyciel jednak nie kwapił się do szybkiego wniosku do komornika, a taki wniosek złożył dopiero w marcu 2029 roku.

Przedawnienie długu jest czasami niemożliwe

Komornik przez ponad rok czasu egzekwował pieniądze od Pani Izy, ale udało mu się odzyskać jedynie część należnych wierzycielowi pieniędzy. Komornik w dniu 2 lutego 2030 roku zakończył egzekucję. Tego dnia otwiera się kolejny termin na przedawnienie roszczenia, które minie dopiero 31 grudnia 2036 roku! Jeśli chodzi o znaczną część odsetek – to roszczenie uległo przedawnieniu w związku z trzyletnim terminem. Niemniej roszczenie o zwrot należności głównej żyje dalej. Długi – tak jak ludzie – mogą się postarzeć. Ale roszczenie o ich zwrot może nie umrzeć śmiercią naturalną. Determinacja wierzyciela może sprawić, że pożyczka sprzed kilkunastu lat może zaskoczyć nas w najmniej spodziewanym momencie. Przedawnienia dochodzonego roszczenia może więc czasem nie doświadczyć w ogóle. Pamiętajmy także, że nie można mówić o tym, że istnieje termin przedawnienia długu – przedawnia się bowiem roszczenie, a nie sam dług. Nawet przedawniony dług może być bowiem spłacony przez dłużnika dobrowolnie. Oczywiście, potocznie możemy stwierdzić, że przedawnienie długu wynosi na przykład 3 lata. Ale będziemy wtedy mało precyzyjni.

Jak już wspomniałem, zarówno należności główna oraz poboczne z prawomocnego nakazu zapłaty ulega przedawnieniu. Dłużnik może niejako „załatwić przedawnienie długu”, poprzez swoje działanie, albo poprzez bierność wierzyciela. W drugim przypadku, wystarczy upływ czasu. W pierwszym natomiast, aby samemu „załatwić przedawnienie długu” i przy okazji załatwić raz na zawsze ciągnący się za nami dług, trzeba złożyć pozew o pozbawienie wykonalności orzeczenia. Taki pozew ma sprawić, że orzeczenie utraci moc. Ten pozew ma specjalną nazwę – jest to tak zwane powództwo przeciwegzekucyjne.

Drugim sposobem na to, aby podnieść zarzut przedawnienia nakazu zapłaty lub prawomocnego wyroku jest złożenie pozwu o zwrot wyegzekwowanych środków. Nie jest rzadkim przecież sytuacja, w której o prawomocnym nakazie zapłaty dowiadujemy się już po tym, jak komornik ściągnie od nas pieniędzy.

Spójrzmy na przykład. Nakaz zapłaty z został wydany w dniu 1 lutego 2008 roku. Odsetki zostają naliczone od dnia wydania nakazu zapłaty. Dziesięcioletni termin minął 1 lutego 2018 roku. Niemniej w międzyczasie wierzyciel złożył wniosek o nadanie klauzuli wykonalności – w dniu 1 czerwca 2010 roku. Jako, że każda czynność przed sądem przerywa bieg terminu przedawnienia, taki termin biegnie na nowo od 1 czerwca 2010 roku i minął 1 czerwca 2020 roku. Wierzyciel nie kwapił się jednak z egzekucją długu i złożył wniosek o egzekucję dopiero w dniu 1 maja 2020 roku. Wszystkie odsetki, starsze niż 3 lata, uległy już zatem przedawnieniu (za okres od 1 lutego 2008 roku do dnia 1 maja 2017 roku ).

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 lutego 2015 r. (sygn. akt CSK 272/14) stwierdził: „Przedawnienie roszczenia stwierdzonego tytułem wykonawczym może nastąpić po jego uzyskaniu, a więc po wydaniu prawomocnego orzeczenia.

Sprawdź zawiadomienie o egzekucji, które dostałaś(eś) od komornika. Być może odsetki, które dochodzi wierzyciel, są wyższe od należności głównej. Wtedy też zasadne będzie zbadanie, czy nie doszło do przedawnienia części tych odsetek. Przedawnienie roszczenia stwierdzonego tytułem wykonawczym nie jest wcale takie rzadkie. Niekiedy wierzyciele wyciągają z szaf nawet i kilkunastoletnie tytuły wykonawcze (działa tak na przykład wiele miejskich spółek obsługujących komunikację).  Przedawnienie nakazu zapłaty, który ma dobre kilkanaście lat jest oczywiście możliwe, ale pamiętać należy, że nie wszyscy wierzyciele popełniają błędy, które umożliwiają im dochodzenie roszczeń.

Bieg przedawnienia rozpoczyna się na nowo po każdej egzekucji komorniczej. O ile komornik sądowy ma obowiązek zbadać, czy roszczenie się przedawniło, tak w praktyce nie zawsze do tego dochodzi. O tym, w jakich terminach toczyły się poprzednie egzekucje komornicze dowiesz się, wnioskując o wgląd do akt, które ma komornik. Na klauzuli wykonalności (to zazwyczaj adnotacja, która jest dodawana na orzeczeniu) poprzedni komornicy zamieszczają informację o tym, że egzekwowali na podstawie tej konkretnej klauzuli pieniądze.

Sama jednak wzmianka o tym, że komornik umorzył poprzednie egzekucje, może okazać się niewystarczająca, aby móc stwierdzić ponad wszelką wątpliwość, że bieg przedawnienia został przerwany. Takie zamieszczenie adnotacji na tytule wykonawczym (zazwyczaj to pieczątka komornika wraz ze wskazaniem początkowej i końcowej daty egzekucji) to jedynie czynność techniczna. Nie wynika z niej, co było powodem umorzenia tej egzekucji. Sprawdź więc, czy wierzyciel dołączył do wniosku o wszczęcie egzekucji dokumenty, które udowadniają, że w istocie doszło do przerwania biegu przedawnienia. Takimi dokumentami może być na przykład postanowienie o umorzeniu wcześniej prowadzonej egzekucji, czy też podpisane przez Ciebie oświadczeni o uznaniu długu – lub zawarta z Tobą ugoda.

Jeśli jednak doszło do umorzenia egzekucji na wniosek wierzyciela – lub przez jego bezczynność – takie umorzenie nie powoduje przerwania biegu przedawnienia! Po upływie terminu przedawnienia wierzyciel nie może egzekwować roszczenia na drodze przymusu państwowego. Jeśli komornik uzna, że roszczenie jest przedawniło, to na podstawie 804 § 2 k.p.c. powinien odmówić wszczęcia egzekucji. Jeśli jednak egzekucja się toczy, to na Twój wniosek – w którym wykażesz przedawnienie – taka egzekucja powinna być umorzona, gdyż egzekucja przedawnionego długu nie jest możliwa.

Jeśli nie wiesz, czy roszczenie z tytułu nakazu wydanego przeciwko Tobie się przedawniło – napisz do mnie, lub zostaw komentarz pod wpisem, a postaram rozwiać Twoje wątpliwości.

[mailerlite_form form_id=1]